ANAR MƏMMƏDLİ

Anar Məmmədli haqqında

Azərbaycanda, Bakıda yaşayan Anar Məmmədli çox hörmətli demokratiya və insan haqları müdafiəçisi və Azərbaycanın yeganə müstəqil seçki nəzarətçisi olan Seçkilərin Monitorinqi və Demokratiyanın Tədrisi Mərkəzinin (SMDT) rəhbəridir. O, Azərbaycanda və digər postsovet ölkələrində seçkilərin monitorinqi, idarəetmə və siyasi hüquqların təşviqi sahəsində iyirmi ildən artıq peşəkar təcrübəyə malikdir. O, həm də keçmiş və indiki siyasi məhbusdur, lakin avtoritar narrativlərə qarşı hələ də qətiyyətlə mübarizə aparır.

Anar Məmmədli tələbəlik illərində insan haqları ilə məşğul olmağa başlayıb. O vaxt Azərbaycanda 700-dən çox siyasi məhbus var idi, onların çoxu gənc vətəndaş və siyasi fəallar idi, lakin Azərbaycan eyni vaxtda Avropa Şurasına üzv olmaq üçün çalışırdı ki, bu da seçki məcəlləsi, media hüququ, ifadə azadlığı və siyasi məhbusların azadlığa buraxılmasını tələb edirdi.

Anar Azərbaycan Dillər Universitetinin Filologiya fakültəsini və Sirakuz Universitetinin (ABŞ) Dövlət İdarəçiliyi üzrə İcraçı Magistr (EMPA) bölməsini bitirib.

2003-cü ildən Anar Məmmədli seçki proseslərinin monitorinqi missiyasına başlayıb. Azərbaycanda mülki və siyasi hüquq müdafiəçiləri üçün risklərin fərqində olmasına baxmayaraq, artan repressiya mühitində o, SMDT-ni təsis edərək növbəti illərdə ölkə üzrə 1000-dən çox yerli seçki müşahidəçilərinin səfərbər edilməsinə nail olub. QHT-lərin fəaliyyətinə bürokratik maneələrin və məhdudiyyətlərin artması 2008-ci ildə SMDT-nin rəsmi qeydiyyatının ləğv edilməsinə səbəb olub (o vaxtlar təşkilat Seçkilərin Monitorinqi Mərkəzi adlanırdı). O, hökumətin dəfələrlə etdiyi xəbərdarlıqlara zidd olaraq, SMDT-nin yeni yaradılmış versiyası vasitəsilə işini davam etdirdi.

2013-cü ildə SMDT son prezident seçkiləri ilə bağlı tənqidi hesabat dərc etdikdən az sonra Anar Məmmədli bir sıra qondarma ittihamlarla saxlanılıb və həbs edilib. Daha sonra Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi (AİHM) onun həbsinin siyasi motivli olduğuna qərar verib və onun yalnız seçki monitorinqi fəaliyyətinə görə susdurmaq və cəzalandırmaq üçün mühakimə olunduğunu bildirib. 2014-cü ilin sentyabrında həbsdə olarkən insan hüquqlarının müdafiəsində vətəndaş cəmiyyətinə verdiyi görkəmli töhfələrə görə Avropa Şurası Parlament Assambleyası tərəfindən insan hüquqları üzrə nüfuzlu Vatslav Havel mükafatına layiq görülüb.

Anar Məmmədlinin beynəlxalq əlaqələri genişdir. O, 2012-ci ildə Avropa Demokratik Seçkilər Platformasının (EPDE) həmtəsisçisi olub və İnsan Hüquqları Evləri Şəbəkəsi ilə əməkdaşlıq edir. 2024-cü ildə o, mülki azadlıqları, ictimai iştirakçılığı və ətraf mühitə ədaləti təşviq etmək məqsədi ilə Azərbaycanda keçiriləcək COP29-dan əvvəl Ədliyyə İqlimi Təşəbbüsünün həmtəsisçisi olub.

İki il yarımı siyasi məhbus kimi keçirməsi Anarın mülki və siyasi azadlıqlarını müdafiə etmək əzmini və onun həbsinin davam edən seçkilərin azad və ədalətli ola bilməyəcəyinə dair fikirləri gücləndirib. O, siyasi məhbuslara dəstəyin faydasını bildiyi üçün həm Azərbaycanda, həm də xaricdə haqsız yerə məhkum olunanların hamısının müdafiəsini həyata keçirmək məqsədi qoyub. Bu sırada Azərbaycanda siyasi mühit fundamental insan hüquqlarına qarşı təzyiqlərin güclənməsi, jurnalistlərə, siyasi müxalifət liderlərinə və ictimai fəallara yönəlmiş siyasi motivli təqiblərin artması ilə tənəzzülə davam edib.